ჩარლზ დი­კენ­სი (1812-1870) ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე გა­მო­ჩე­ნი­ლი მწე­რა­ლია, რო­მელ­მაც მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა 19-ე სა­უ­კუ­ნის ინ­გლი­სუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რი­სა და რე­ა­ლიზ­მის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე. მისი რო­მა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც ხში­რად ეთ­მო­ბა სო­ცი­ა­ლურ უსა­მარ­თლო­ბას და ადა­მი­ა­ნის უმ­წეო მდგო­მა­რე­ო­ბას, დღემ­დე აქ­ტუ­ა­ლუ­რია.

რე­ა­ლიზ­მი და სო­ცი­ა­ლუ­რი თე­მე­ბის ასახ­ვა ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში

დი­კენ­სი ცნო­ბი­ლია თა­ვი­სი უნი­კა­ლუ­რი სტი­ლით, რო­მე­ლიც ოს­ტა­ტუ­რად აერ­თი­ა­ნებს სევ­და­სა და იუ­მორს. მისი ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი ხში­რად ეხე­ბა სო­ცი­ა­ლურ პრობ­ლე­მებს, მათ შო­რის სი­ღა­რი­ბეს, ბავ­შვთა შრო­მა­სა და ამ ყვე­ლაფ­რის შე­დე­გებს. დი­კენ­სი წარ­მა­ტე­ბით ასა­ხავს იმ პე­რი­ოდ­ში არ­სე­ბულ სო­ცი­ა­ლურ უთან­ხმო­ე­ბებ­სა და უსა­მარ­თლო­ბის ხა­სი­ათს, რაც რე­ა­ლის­ტურ მწერ­ლო­ბა­ში გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია.

სო­ცი­ა­ლუ­რი კრი­ტი­კა და გავ­ლე­ნა

დი­კენ­სი აქ­ტი­უ­რად წერ­და თა­ვი­სი პე­რი­ო­დის კულ­ტუ­რულ და სო­ცი­ა­ლურ ცვლი­ლე­ბებ­ზე, რაც დღემ­დე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. მისი ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი არა მხო­ლოდ მხატ­ვრუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მქო­ნეა, არა­მედ მნიშ­ვნე­ლო­ვან სო­ცი­ა­ლურ მე­სი­ჯებს ატა­რებს. 19-ე სა­უ­კუ­ნე­ში, ინ­გლის­ში არ­სე­ბუ­ლი ინ­დუსტრი­უ­ლი რე­ვო­ლუ­ცია და მისი შე­დე­გე­ბი, რო­გო­რი­ცაა კლა­სობ­რი­ვი წყვე­ტა, კარ­გად ჩანს დი­კენ­სის ნა­წარ­მო­ე­ბებ­ში.

რო­გორც მწე­რა­ლი, დი­კენ­სი იყო აქ­ტი­უ­რი სო­ცი­ა­ლუ­რი სა­კი­თხე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ, ის მუდ­მი­ვად აკ­ვირ­დე­ბო­და და ეხ­მი­ა­ნე­ბო­და თა­ნა­მედ­რო­ვე პრობ­ლე­მებს. მისი გავ­ლე­ნა არ შე­მო­ი­ფარ­გლე­ბა მხო­ლოდ ლი­ტე­რა­ტუ­რით; ჩარლს დი­კენ­სი გახ­და ერთ-ერთი წამ­ყვა­ნი ფი­გუ­რა, რო­დე­საც ადა­მი­ა­ნე­ბი იწყებ­დნენ სა­უ­ბარს სო­ცი­ა­ლუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბა­ზე და ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ზე.

5 სა­ინ­ტე­რე­სო ფაქ­ტი ჩარლზ დი­კენსზე:

ბავ­შვო­ბის გა­ჭირ­ვე­ბა: დი­კენსს რთუ­ლი ბავ­შვო­ბა ჰქონ­და. მისი მამა და­ა­პა­ტიმ­რეს ვა­ლე­ბის გამო, რო­დე­საც დი­კენ­სი სულ რა­ღაც 12 წლის იყო. ამან აი­ძუ­ლა და­ე­ტო­ვე­ბი­ნა სკო­ლა და ემუ­შა­ვა ქარ­ხა­ნა­ში. ამ გა­მოც­დი­ლე­ბამ ღრმად იმოქ­მე­და მის მწერ­ლო­ბა­ზე, გან­სა­კუთ­რე­ბით სი­ღა­რი­ბი­სა და სო­ცი­ა­ლუ­რი უსა­მარ­თლო­ბის ასახ­ვა­ზე.

დი­კენ­სი იყო ერთ-ერთი პირ­ვე­ლი ავ­ტო­რი, რო­მელ­მაც გა­მო­აქ­ვეყ­ნა თა­ვი­სი რო­მა­ნე­ბი სე­რი­უ­ლი სა­ხით, თა­ვე­ბი ქვეყ­ნდე­ბო­და ჟურ­ნა­ლებ­ში, სა­ნამ სრულ წიგ­ნე­ბად გა­მო­ვი­დო­და. ამ მიდ­გო­მამ არა მხო­ლოდ მო­ლო­დი­ნი გა­უ­ჩი­ნა მკი­თხველს, არა­მედ სა­შუ­ა­ლე­ბა მის­ცა მას გა­ნე­ვი­თა­რე­ბი­ნა სი­უ­ჟე­ტი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის რე­აქ­ცი­ა­ზე დაყ­რდნო­ბით.
სი­ცო­ცხლის გან­მავ­ლო­ბა­ში დი­კენ­სმა და­წე­რა 15 რო­მა­ნი, ხუთი ნო­ვე­ლა, ასო­ბით მო­თხრო­ბა და რამ­დე­ნი­მე პი­ე­სა. მისი ყვე­ლა­ზე ცნო­ბი­ლი ნა­მუ­შევ­რე­ბია: „ზღა­პა­რი ორი ქა­ლა­ქის შე­სა­ხებ“, „დიდი მო­ლო­დი­ნე­ბი“ და „ოლი­ვერ ტვის­ტი“. მის­მა უნარ­მა შე­ექ­მნა და­სა­მახ­სოვ­რე­ბე­ლი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი და რთუ­ლი სი­უ­ჟე­ტე­ბი, გა­ნამ­ტკი­ცა მისი, რო­გორც ერთ-ერთი უდი­დე­სი მწერ­ლის სტა­ტუ­სი ინ­გლი­სურ ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში.

მხატ­ვრუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის გარ­და, დი­კენ­სი იყო სო­ცი­ა­ლუ­რი სა­კი­თხე­ბის ღია კრი­ტი­კო­სი. ის მხარს უჭერ­და ღა­რი­ბებს, ბავ­შვთა შრო­მის რე­ფორ­მებს და სა­მუ­შაო პი­რო­ბე­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბას. მისი რო­მა­ნი „მძი­მე დრო­ე­ბა“ (Hard Times) აშ­კა­რად აკ­რი­ტი­კებს უტი­ლი­ტა­რულ ფი­ლო­სო­ფი­ას და ხაზს უს­ვამს სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში თა­ნაგ­რძნო­ბის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბას. ცნო­ბის­თვის, ეს წიგ­ნი ქარ­თულ ენა­ზე არას­დროს გა­მო­ცე­მუ­ლა!

დი­კენ­სმა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა შო­ბის თა­ნა­მედ­რო­ვე აღ­ნიშ­ვნა­ზე მისი ნო­ვე­ლის A Christmas Carol-ის დამ­სა­ხუ­რე­ბით. მან ხელი შე­უ­წყო სა­შო­ბაო ტრა­დი­ცი­ე­ბის აღორ­ძი­ნე­ბას ვიქ­ტო­რი­ა­ნულ ინ­გლის­ში და გა­ავ­რცე­ლა შო­ბის იდეა, რო­გორც ოჯა­ხის, კე­თილ­გან­წყო­ბი­სა და ქველ­მოქ­მე­დე­ბის დრო.

ჩარლზ დი­კენ­სის შე­მოქ­მე­დე­ბა არის კლა­სი­კუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რა, რო­მე­ლიც დღემ­დე უდი­დეს გავ­ლე­ნას ახ­დენს თა­ნა­მედ­რო­ვე მწერ­ლო­ბა­სა და კულ­ტუ­რა­ზე. მისი სო­ცი­ა­ლუ­რი თე­მე­ბი და რე­ა­ლის­ტუ­რი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი წარ­მო­ად­გე­ნენ ძა­ლას, რო­მე­ლიც მოგ­ვი­წო­დებს დავ­ფიქ­რდეთ იმ პრობ­ლე­მებ­ზე, რომ­ლე­ბიც არ­სე­ბობს ჩვენს სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში.